De relatie tussen genetica, onbeheersbare honger en obesitas
Hoewel veel mensen honger en gewichtstoename ervaren, kan bij een zeer klein aantal mensen onbeheersbare honger (ook hyperfagie genoemd) worden veroorzaakt door een genetisch probleem in een deel van de hersenen (de hypothalamus).1
Alle levende wezens bestaan uit fundamentele bouwstenen die cellen worden genoemd. Binnen onze cellen bevinden zich ‘genen’, die functioneren als een instructieboek voor het lichaam. Soms bevatten genen kleine fouten, vergelijkbaar met een spelfout in een instructieboek.2
Als dit gebeurt, functioneren de signalen die honger ‘uitschakelen’ niet goed in de hersenen. Dit kan resulteren in onbeheersbare honger en uiteindelijk obesitas.3
In de hersenen speelt de hypothalamus een sleutelrol bij het doorgeven van signalen over de rest van het lichaam. Elk signaal kan worden voorgesteld als een keten van rechtopstaande dominostenen die klaar staan om om te vallen. Een van deze ketens, de ‘melanocortine-4-receptor-route’ of ‘MC4R-route’, is essentieel voor het reguleren van hongergevoelens.
Sommige dominostenen in de MC4R-route keten vertegenwoordigen genen, en elk valt tegen de volgende aan om een signaal naar de hersenen te sturen dat het lichaam geen voedsel meer nodig heeft.3 Als deze genen normaal functioneren, staan alle dominostenen op hun plaats en vallen ze, zodat het signaal door de hersenen wordt ontvangen.1
Maar als een dominosteen, of gen, uit de keten wordt verwijderd, ontstaat er een onderbreking en wordt het signaal niet doorgegeven, omdat de dominostenen stoppen met vallen zodra ze de onderbreking bereiken. Hierdoor denkt het lichaam dat het nog steeds honger heeft. In dergelijke gevallen kunnen artsen spreken van een zeldzame MC4R-route ziekte.1
Bij mensen met zeldzame MC4R-route ziekten ontbreekt één of meer van deze dominostenen door een verandering in het betreffende gen. Hierdoor kan het brein niet registreren dat het lichaam verzadigd is en geen voedsel meer nodig heeft. In plaats daarvan blijft het brein signaleren dat het lichaam honger heeft, wat kan bijdragen aan obesitas. Een onderbreking in de dominoketen, of een verstoord MC4R-route, vormt een kernoorzaak van onbeheersbare honger en obesitas bij deze aandoeningen.1
Een arts kan vermoeden dat een genetische oorzaak ten grondslag ligt aan onbeheersbare honger en obesitas en kan de genen in de MC4R-route testen om te controleren op afwijkingen. Het is belangrijk te beseffen dat dit niemand te verwijten is.
Wat kunt u doen?
Als u vermoedt dat u één of meer van deze signalen bij uzelf of uw kind hebt opgemerkt, download en vul dan onze gespreksgids in ter voorbereiding op een consult met uw arts of verpleegkundige.
Ontdek meer
Referenties
- 1
Adan RAH, et al. Br J Pharmacol. 2006; 149(7): 815–827
- 2
Genetic Alliance; The New York-Mid-Atlantic Consortium for Genetic and Newborn Screening Services. Understanding Genetics: A New York, Mid-Atlantic Guide for Patients and Health Professionals. Washington (DC): Genetic Alliance; 2009 Jul 8. APPENDIX A, BASIC GENETICS INFORMATION. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK115558/
- 3
Eneli I, et al. Appl Clin Genet. 2019; 12: 87–93